هرات – ۲۷ حوت ۱۳۹۹خ.
گزارش‎گر:  یونس رووفی

یک شرکت ساختمانی داخلی، روزانه صدها موتر ریگ را از مناطق آسیب‎پذیر حومه‎ی شهر هرات به‎گونه‎ی غیرقانونی و غیرمعیاری استخراج می‎کند و از هر موتر ریگ، تا ۱۰۰ افغانی محصول‎هم می‎گیرد.

یافته‎ها و نگاره‎های خبرنگار پیک، نشان می‎دهد که روزانه هزاران مترمکعب ریگ در چندین منطقه‎ی حومه‎ی شهر هرات ( دهنه کمرکلاغ، پُل ده شیخ، پُل هاشمی و…) به‎گونه‎ی غیرمعیاری و بدون مجوز قانونی توسط «شرکت حق‎یارمومند» استخراج و محصول‎گیری می‎شود.

ضمن تماس‎های پی‎هم و درخواست اطلاعات از مسوولان شرکت حق‎یارمومند، نه‎تنها که یک کاپی از قرارداد رسمی و سند مجوز فعالیت قانونی شان ارایه نکردند، بل‎که حاضر به‎گفت‎وگو و پاسخ‎دهی به پرسش‎های خبرنگار پیک نشدند.

امین‎الله که بیشتر از بیست سال به‎این‎سو از مناطق مختلف ریگ‎برداری می‎کند، به‎خبرنگار پیک می‎گوید:« به‎خاطر یک لقمه نان حلال مشغول همین کار استیم، از هر موتر ریگ ۱۰۰ افغانی محصول‎هم به شرکت می‎دهیم ».

محمودشاه که خودش موتر ریگ‎کشی دارد و روزانه دو تا سه موتر ریگ از منطقه‎ی دهنه کمرکلاغ ناحیه دوازدهم شهر هرات به مرکز شهر انتقال می‎دهد، هنگامی‎که به مسوول غرفه‎ی محصول‎گیری شرکت پول می‎پرداخت، به‎خبرنگار پیک گفت: « از هر متر مکعب ریگ تا ۴۰ افغانی هم به‎همین شرکتی‎که به‎اجاره گرفته، نقد می‎پردازیم …».

به‎گفته‎ی این موترداران، روزانه ۴۰۰ تا ۵۰۰ موتر ریگ از همین دهنه کمرکلاغ برداشته می‎شود و افزون بر پرداخت محصول به شرکت قراردادی، تا هنوز کسی مانع کار آن‎ها نشده و هم‎چنان از قانونی و غیرقانونی بودن آن‎هم چیزی نمی‎دانند.

کاری‎که به‎گفته‎ی نصیراحمد فضلی رییس اداره‎ی محیط زیست ولایت هرات، بارها ازسوی این نهاد هُشدار داده شده؛ اما هیچ شهروند یا نهاد مسوول به‎آن توجه نکرده‎است.

برخی از کارشناسان أمور ساختمانی و زمین‎شناسی‎هم به‎این باوراند که ریگ‎برداری غیرمعیاری و غیرقانونی از دهنه کمرکلاغ و یا هر منطقه‎ی دیگر شهری، اسیب جدی به زمین می‎رساند و بسترهای ریگی دامنه‎ها نباید برداشته شوند.

مدینه محمودیان، مسوول دیپارتمنت خاک‎شناسی دانشگاه هرات می‎گوید که بسترهای ریگی جرها، کناره‎های راه‎ها و دامنه‎های کوه‎ها از جمله سرمایه‎ی خاک زمین است و نباید استفاده‎ی بی‎رویه ازآن صورت بگیرد.

سید حامد دادشانی حقوق‎دان، به‎این باوراست که هرگونه قرارداد که منافع عامه را آسیب برساند، مردود و غیرقانونی‎است. به‎گفته‎ی آقای دادشانی، ریگ‎برداری غیرمعیاری از دهنه کمرکلاغ دراین أواخر مسیر شاهراه تورغندی را آسیب جدی رسانده‎است. چنان‎که سال گذشته به‎دلیل همین ریگ‎برداری غیرمعیاری و غیرقانونی در این مناطق، بخش‎های از مسیر این شاهراه، قسمن تخریب و مدتی‎هم جریان ترانسپورت زمینی دراین مسیر مختل شده بود.

بااین‎حال، مسوولان ریاست معادن و پترولیم ولایت هرات، می‎گویند که شرکت ساختمانی حق‎یار مومند براساس یک قرارداد رسمی مجوز استخراج و انتقال ریگ را از چند محل دارد؛ اما به‎گفته‎ی عزیزاحمد غروال سخن‎گوی وزارت معادن و پترولیم، قرارداد این شرکت تنها مربوط به منطقه‎ی ده شیخ است که آن‎هم به‎گونه‎ی معیاری باید ریگبرداری کند.

آقای غروال می‎افزاید که ریگبرداری شرکت حق‎یار مومند از مناطق دهنه‎ی کمرکلاغ، پُل هاشمی و دیگر مناطق آسیب‎پذیر، غیرقانونی است و با همکاری پولیس، به‎زودی از این کار غیرقانونی جلوگیری خواهند کرد.