مرکز خبرنگاری تحقیقی پیک
ننگرهار – ۲۳ دلو ۱۳۹۸
گزارشگر: محمد یوسف ظریفی
بیش‌از ۲۷۵ هزار جریب زمین دولتی در ولایت ننگرهار، ازسوی بیش‌از یک‌هزار نفر غصب شده‌است.
سندهایی که به‌مرکز خبرنگاری تحقیقی پیک رسیده، بیان‌گر این‌است که در نتیجه‌ی یک بررسی هیات اداره‌ی اراضی ولایت ننگرهار درسال ۱۳۹۱خورشیدی، بیش‌تراز ۲۷۵ هزار جریب زمین دولتی در مرکز و ۱۳ ولسوالی این ولایت، ازسوی بیش‌از ۱۱۰۰ نفر غصب شده‌است.
بررسیهایی که براساس فرمان شماره ۴۵ حامدکرزی رییس جمهور پیشین کشور درسال۱۳۹۱خورشیدی انجام شده‌است. 
نتایج این بررسیها که در یک گزارش پنج صفحهای تحریر شده‌است، نشان میدهد که بیشترین و کلان‌ترین غاصبان این زمینها، افراد زورمند، فرماندهان جهادی و بزرگان قومی گفته شده که برخی از آنان، هزاران جریب زمین دولتی را شهرکهای رهایشی خودسر و غیرقانونی آباد کردهاند.
فهرست این افراد که شمار شان ۱۱۰۶ نفر در گزارش این هیات ذکر شده‌است، ضمن تلاشها و تماس‌های پیهم با مسوولان اداره‌ی اراضی ننگرهار، بهدست خبرنگار پیک نرسید. اما عطاالله خوگیانی سخنگوی والی ننگرهار، بدون ارایه کدام سند و فهرستی، شمار غاصبان زمین را دراین ولایت به کمتراز ۳۰۰ نفر تخمین میکند.
دراین میان، چند نام انگشت‌شماری که در متن گزارش هیأت بررسی اداره‌ی اراضی ننگرهار به‌عنوان کلان‌ترین غاصبان زمین یاد شده‌اند؛ آن‌هم به تماس‌های پَی‌هم خبرنگار پَیک، پاسخ نداده و نخواستند دراین باره چیزی بگویند.
مسوولان دادگاه استیناف ولایت ننگرهار نیز، از فیصله‌ی تنها ۱۴ پرونده‌ی غصب زمین به‌نفع دولت در سال روان و ۹۰ قضیه در پنج سال پسین سخن گفتهاند؛ اما نمی‌گویند که با غاصبان چه برخوردی شده‌است؟
درحالی‌که سخنگوی مقام ولایت ننگرهار، تنها رقم ۸۰ هزار جریب زمین غصب شده را دراین ولایت تایید میکند و میگوید که ازاین میان، نزدیک به ۵۰ هزار جریب آن در چند سال پسین از تصرف غاصبان برگردانده شده؛ اما دادههای بهدست آمده از گزارش هیات بررسی اداره‌ی اراضی این ولایت، آماری را نشان میدهد که به شرح زیر آمدهاست.
جدول ارایه شده، نشان میدهد که در مجموع ۲۷۵ هزار و۸۵۶ جریب زمین دولتی در مرکز و ولسوالیهای ولایت ننگرهار، غصب شده‌است. درمیان این دادهها ۱۴۰۰۰ جریب زمین غصبشده در ولسوالی سرخرود، به‌عنوان «شهرکهای خودسر» یاد شده‌است.
شهرکهایی که بهنامهای گوناگون در زمینهای دولتی مناطق سیاهسنگ، چهارباغ، شیخمصری، چشمه گنده و خیرآباد ولسوالی سرخرود، ازسوی برخیاز افراد زورمندی آباد شده‌اند که به تماس‌های خبرنگار پیکهم، پاسخ ندادهاند.
سخنگوی والی ننگرهار، از هیچ فردی به‌عنوان غاصب زمین دراین ولایت یاد نمیکند و دربارهی چگونهگی روند پسگیری زمینهای غصبشده و برخورد با غاصبان زمینهم چیزی نمیگوید. اما ضمن رد یا تایید نکردن رقم ۲۷۵هزار، تاکید میکند که نزدیک به ۵۰ هزار جریب زمین دولتی در چند سال پسین از تصرف غاصبان بیرون شده و برای ساختوساز تاسیسات و شهرکهای صنعتی و رهایشی درنظر گرفته شده‌است. 
دادههای ریاست عدلیه ولایت ننگرهار، نشان میدهد که در پنج سال پسین، کمتراز پنج هزار قضیه غصب زمین به‌نفع دولت حلوفصل شده‌است. پسگیری بیش‌از ۴۰۰ جریب زمین دولتی کانال ننگرهار، یکی ازاین قضیههای حلشده است که بهگفتهی پرویزعلی رییس اداره کانال ننگرهار، بیش‌از۴۰ قضیهی دیگر غصب زمینهای کانال، هنوزهم در نهادهای عدلی و قضایی این ولایت زیرکار است.
مستوخان هلال رییس عدلیه این ولایتهم دربارهی کیستی غاصبان زمین، چیزی نمیگوید و مسوولان اداره‌ی اراضی را به کمکاری متهم کرده، میافزاید: «غصب یک جریبهم جرماست و هزار جریبهم، ولی غاصب کلان شناسایی و معرفی نمیشوند. تنها کلان‌ترین قضیهای را که دراین ولایت شاهد استم، هفت سال زندان بوده وبس.»
آنچه که بهباور برخی از فعالان مدنی و نمایندگان مردم در شورای ولایتی و ملی کشور نیز، پرسشبرانگیز است.
به باور محمد انور سلطانی از فعالان مدنی ولایت ننگرهار، دخیل بودن برخی از مقامهای محلی و افراد زورمند در حلقهی مافیای زمین این ولایت، کلان‌ترین عاملیست که حتا رهبری حکومت را در عمل و اجرای تعهداتاش در امر مبارزه با غاصبان زمین، ناکام ساختهاست.
ازسوی دیگر، سید مهدی پاچا عضو شورای ولایتی ننگرهار، از ناتوانی و کمکاریهای نیروهای امنیتی و مسوولان محلی در کار مبارزه با پدیدهی غصب زمین و کوتاهکردن دست غاصبان زمین دراین ولایت انتقاد میکند.
دستور رییس جمهوریهم، اجرا نشد
بررسیها که ازسوی مدیریت تصفیه اداره‌ی اراضی ولایت ننگرهار، نهتنها که در نتیجه‌ی آن تااکنون بیش‌تراز ۲۰ درصد زمینهای غصبشدهی دولتی دراین ولایت دوباره از تصرف غاصبان برگردانده نشده، بلکه هیچ بندی از تعهد و فرمان رهبری حکومت کنونیهم دراین پیوند، تا امروز اجرا و عملی نشدهاست.
محمد اشرف غنی رییس جمهوری کشور، جدی۱۳۹۴خورشیدی در یک سفر رسمی به ولایت ننگرهار، طی سخنرانیاش مردم را به همکاری با حکومت در راستای مبارزه با غاصبان زمین فرا خواند و به مسوولان امنیتی دستور داد:
«با غاصبان زمین، برخورد جدی و قاطع کنید، اگر مقاومت و زورآوری کرد، بزنید.»
دستوریکه بهگفتهی آقای مهدی پاچا باگذشت بیش‌از چهارسال، هرگز عملی نشد. اما فریدالله سخنگوی فرماندهی پولیس ننگرهار، بدون ارایه جزییات و امار دقیقتری از اجراآت و مکلفیت شان، میگوید:
«درکنار مبارزه با هراسافگنی، انواع قاچاق و جرایم جنایی، در راستای جلوگیری از غصب زمین و گرفتاری چندین تن بهاتهام غصب زمین در سالهای اخیر دستآوردهایی خوبی هم داشتیم …»
گفتههایی که برخیاز نمایندگان مردم ننگرهار، بهدیدهی شک مینگرند و بهجای «بزنید» و یا «مسوولیتگریزی»، راهحلهایی را بهمنظور نهایی شدن برخیاز قضیههای زمینهای غصبشده و زیرمنازعه، پیشکش میکنند.
ابرارالله مراد عضو مجلس نمایندگان از ولایت ننگرهار، میگوید که به هزاران شهروند ساکن در «شهرکهای خودسر» باید سند قانونی ملکیت داده شود و با مالکان شهرکها و غاصبان زمین، برخورد جدی و قانونی شود.
